OTOİMMUN HASTALIKLARDA CAR-T TEDAVİSİ UMUT VERİYOR

3/20/2025

OTOİMMUN HASTALIKLARDA CAR-T TEDAVİSİ UMUT VERİYOR

CAR-T Tedavisi Romatizma ve MS gibi otoimmün hastalıklar için yakın gelecekte bir tedavi yöntemi olabilir.

İltihaplı romatizma, MS (multipl skleroz), Sedef, Hashimato, Lupus, Tip 1 Diyabet, Myastenia Gravis, Çölyak gibi rahatsızlıklar yaygın görülen hastalıklardan. Vücudun hastalıklara karşı savunma sistemi olan bağışıklık sisteminin hatalı bir şekilde kendi hücrelerine saldırması ile oluşan hastalıklara otoimmün hastalıklar deniliyor. Otoimmün hastalıkların tedavisinde çoğunlukla kortizon gibi bağışıklık baskılayıcı ilaçlar da kullanılıyor. Ancak bu tedavi sadece hastalığın meydana getirdiği belirtileri azaltmak ve kontrol altına almayı sağlıyor; maalesef ki hastalığı yok edip, tedavi edemiyor. Otoimmun hastalıklarda mevcut ilaç tedavileri çok fazla istenmeyen yan etkilere neden olabildiği gibi belirtileri baskılayabilmek için ömür boyu da devamlı sürdürülmesi gerekiyor.

Günümüz tıbbında hücresel tedavilerin gelişmesiyle birlikte kişinin kendi bağışıklık sisteminin hatalı bir şekilde kendi hücrelerine saldırmasına neden olan otoimmün hastalıkları tedavi edebilecek CAR-T Tedavisi bilimsel çalışmalarla gündeme gelmiş durumda. Modifiye edilmiş bağışıklık hücreleri, otoimmün hastalıklar içinde yakın gelecekte bir tedavi yöntemi olabilir.

Bağışıklık sistemi kişiyi kanser, mikroplar, toksinler gibi zararlı maddelere karşı korumakla görevlidir. Vücudumuzda T ve B hücreleri, bağışıklık sistemimizde önemli roller oynayan özel beyaz kan hücreleridir. T hücreleri vücuda zararlı hücreleri tespit edip onlara saldırıp, yok etmeye yardımcı olurken, B hücreleri ise vücuda zararlı istilacıları etkisiz hale getirmek için antikorlar üretir.

Otoimmün hastalıklarda vücutta bağışıklık sistemi kendi sağlıklı hücrelerini kendinden olmayan, yabancı ve zararlı hücrelerden ayırt edemeyerek, onları düşman olarak algılayıp saldırıya geçerek, hatalı bağışıklık reaksiyonu geliştirmektedir. Bu hatalı yanıta neden olan hücrelerin ortadan kaldırılması gerekir.  

CAR-T tedavisi tipik olarak tedavi edilen kişiden T hücreleri olarak bilinen bağışıklık hücrelerinin alınmasını içerir. Kişinin kendi kanından elde edilen bu T hücrelerine, otoimmun hastalıkların oluşmasına yol açan hatalı B hücrelerini hedef alacak şekilde CAR adı verilen proteinler eklenmektedir. CRISPR-Cas9 gen düzenleme tekniğini kullanarak CAR proteini eklenen bu T hücreleri daha sonra kişinin vücuduna, kan dolaşımına yeniden verilmektedir. Vücuda yeniden verilen CAR proteini eklenmiş bu T hücreleri, ki buna CAR-T deniyor, vücutta otoimmün hastalıkların oluşmasına neden tüm hatalı, hastalıklı B hücrelerini ve bunlarla bağlantılı tüm hastalıklı hücreleri hedef alıp yok etmektedir. Bu tedavi sonrası otoimmün hastalıkların oluşmasına neden tüm hatalı B hücreleri yok olurken, normal ve sağlıklı çalışan B hücreleri yeniden oluşabilmektedir. Otoimmun hastalıkların oluşmasına yol açan hatalı B hücrelerini hedeflemek ve ortadan kaldırmak üzere programlanan CAR-T hücreleri, İltihaplı romatizma, MS (multipl skleroz), Sedef, Hashimato, Lupus, Tip 1 Diyabet, Myastenia Gravis, Sistemik Lupus Eritematozus (SLE) gibi otoiimün hastalıkların tedavisinde yeni bir yaklaşım sunuyor. Otoimmün hastalıklarda kronik iltihaplanma ve doku hasarına neden olan hatalı bağışıklık sistemi reaksiyonları bulunmaktadır. Mevcut tedavilere rağmen birçok hasta, kendi dokusuna yabancı olup, hatalı reaksiyon veren B hücrelerinin kalıcılığı nedeniyle sıklıkla mevcut tedavilere yanıt veremeyebiliyor.  Çok yeni bilimsel çalışmalar CAR-T tedavisinin dolaşımdaki hatalı reaksiyonlar üreterek otoimmun hastalıklara neden olan B hücrelerinin tükenmesi ve klinik iyileşmenin sağlanmasının mümkün olabileceğini gösteriyor. Bu şekilde hatalı bağışıklık reaksiyonun düzeltilerek hastaların önemli iyileşme oranlarına ulaşması, laboratuar serolojik belirteçlerin normalleşmesi ve bağışıklık sistemini baskılayıcı geleneksel immunosüpresif, bağışıklık sistemini baskılayıcı tedavileri bırakma yeteneği ile CAR-T tedavisinin yakın gelecekte otoimmün hastalıklar için bir tedavi yöntemi olabileceği düşünülmektedir.

Son yıllarda otoimmün hastalıkların tedavisinde T hücrelerinin kullanılmasına yönelik önemli çalışmalar yapılmıştır. Yakın gelecekte CAR- T hücre bazlı tedavilerin hastalığa özgü bağışıklık tepkilerini hedef alan diğer yapıları kullanarak otoimmün hastalıkların tedavisinde kullanılması söz konusu olabilir.  Bilimsel çalışmalar CAR-T tedavisinin güvenlik ve yan etki profillerin de iyileştirilmesi ile birlikte otoimmün hastalıkların tedavisinde umut verici olabileceğini göstermektedir.

 

 

 “A Bright Future for Immunotherapy: CAR T-Cell Therapy Promises Revolutionary Changes.”  V. A. Rybachuk et al. IMES Onco Hema. 2024;22(4). doi:10.36000/HBT.OH.2024.22.164

 

 

• Bu makale bilimsel çalışmaların sonuçlarından bilgilendirme amacı derlenmiş olup, herhangi bir tedavi önerisi ve tavsiyesinde bulunmamaktadır.